آثار تاریخی مشهد

 

اثار تاریخی مشهد از زمان های گذشته باعث هجوم تعداد زیادی از گردشگران به این شهر بوده است که از جمله انها میتوان به حرم امام رضا(ع)اشاره کرد.در این مطلب سعی میکنیم تا این آثار تاریخی مشهد را بیشتر بشناسیم.

  • آرامگاهی حرم حضرت امام رضا
  • اهمیت و ارزش فراوان شهر مشهد ارتباط مستقیمی با بارگاه مطهر رضوی دارد. با توجه به ارزش معنوی و والای این بنا، بهترین و باشکوه ترین هنر های اسلامی را در این مجموعه زیارتی می توان دید.حرم با شکوه امام رضا(ع) و مجموعه تاریخی و هنرمندانه آن شامل صحن ها، ایوان ها، رواق ها، موزه غنی و کتابخانه مرکزی آستان قدس برای مسلمانان اهمیت بسیاری دارد و برای آن ها مهم ترین مکان دیدنی و زیارتی بشمار میرود. این مجموعه مشتمل بر چهار ایوان مرتفع به نام های عباسی، طلا، شرقی (نقارخانه) و ایوان غربی و پنج صحن انقلاب، آزادی، امام خمینی، جمهوری اسلامی و قدس است.

  • مسجد گوهرشاد مشهد

مسجد گوهرشاد مشهد، عظیم ترین مسجد چهار ایوانی ایران میباشد، که در سال ۸۲۱ هجری قمری به دستور گوهرشاد آغا همسر شاهرخ تیموری و با معماری قوام الدین شیرازی در مجموعه حرم امام رضا (ع) بنا گشته است. (از دیگر جلوه های مسجد جامع گوهرشاد مشهد، منبر صاحب الزمان میباشد.سم گوهرشاد در دو جا با کاشی معرق نگاشته شده‌است: یکی در قسمت بالای در نقره‌ای که به دارالسیاده می‌رود و دیگری بر کتیبه ایوان مقصوره که به خط زیبای شاهزاده بایسنقر می‌باشد. در قسمت وسط نیز کتیبه‌ای به نام محمد رضا امامی وجود دارد. شیوه ساخت این مسجد به سبک چهار ایوانی است و در طی سال‌ها گنبد آن چهار بار تعمیر شده‌است. سبک معماری این بنا به شیوهٔ تیموری و نام معمار آن استاد قوام‌الدین شیرازی ذکر گردیده‌است.

  • مدرسه پریزاد مشهد

مدرسه پریزاد، که به پریزاد خانم، ندیمه گوهرشاد نسبت داده شده است، در سال ۸۲۳ هجری قمری در نزدیکی مسجد گوهرشاد بنا شده است. پریزاد مدرسه ای کوچک و ۴ ایوانی مشتمل بر غرفه ها و حجره هایی است و تزئینات آن عبارتند از: آجرکاری سردر ایوان ها و کاشیکاری با نقوش اسلیمی بر سردر غرفه های همکف “مدرسه پریزاد مشهد”…

متولی مدرسه پریزاد حرم امام رضا، زنی نیکوکار و خدمتکار گوهرشاد آغا (همسر شاهرخ میرزا) بود. مدرسه پریزاد در سال 823 هجری قمری احداث شده است. این مدرسه داخل مجموعه اماکن حرم مطهّر امام رضا (ع) قرار دارد و اکنون به عنوان یک یادگار تاریخی – اسلامی و یکی از جاذبه های فرهنگی مشهد محافظت می شود.

  • مدرسه دودر مشهد

یکی از زیباترین و اصیل ترین نمونه های معماری عصرتیموری که توسط یکی ازفرماندهان تیموری به نام غیاث الدین و در دوران سلطنت میرزا شاهرخ ساخته شده، مدرسه دودره. به این دلیل به دو در مشهوره که دو در ورودی در شرق و غرب بنا وجود داشته. مکان اولیه ساخت این بنا در کنار بازار قدیمی زنجیر بوده و در حال حاضر در مرکز مجموعه اماکن و بیوتات حرم مطهر رضوی قرار داره. از ویژگی های معماری این مدرسه دو گنبد به رنگ آبی آسمانی در سمت جنوب غربی و شرقی مدرسه ست .در زیر گنبد جنوبی مدفن بانی مدرسه قرار داره و این بنا در مقابل مدرسه پریزاد و نزدیک مسجد گوهر شاده قرار گرفته.

مقبره شیخ بهایی مشهد

شیخ بهایی از علما و شاعران و حکمای معروف مشهد است. «بهاءالدین محمد عاملی» معروف به «شیخ بهایی» در سال ۹۳۵ ه. ق در «بعلبک» بدنیا آمد. در هفت سالگی با پدرش به ایران مهاجرت کرد. او مدتی وزیر «شاه عباس» صفوی بود. در سیاست و فرهنگ ایران نقش اساسی ایفا میکرد. از این دانشمند تالیفات متعددی در دست میباشد.

مدرسه عباسقلی خان مشهد

این مدرسه توسط عباسقلی‌خان بیگلربیگی در سال ۱۰۷۷ق به دستور شاه سلیمان صفوی ساخته شده و نام سازنده در کتیبه سردر ورودی مدرسه ذکر شده است.بنای مدرسه در دو طبقه و در چهار ضلع دارای چهار ایوان به سبک معماری عهد صفویه ساخته شده که بیش از ۱۰۰ حجره را در خود جای داده است. این مدرسه تماما با آجر ساخته شده و دارای تزئیناتی اعم از کاشی‎کاری‌ و مقرنس‎کاری‌ سردر ورودی ایوان‌ها و حجرات و رواق‌ها است.ﺳﺮدر اﯾﻦ ﻣﺪرﺳﻪ در ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ حرم و ﺗﻌﺮﯾﺾ ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻧﻮاب ﺻﻔﻮی، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از آﺛﺎر ﺗﺎرﯾﺨﯽ – ﻣﺬﻫﺒﯽ، ﺑﺪون ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺷﮑﻞ ﻇﺎﻫﺮی ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪ و اﮐﻨﻮن در ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺿﻠﻊ جنوبی ﺧﯿﺎﺑﺎن واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ.

گنبد خشتی مشهد

از دیگر جاذبه های گردشگری مشهد: آرامگاه گنبد خشتی در خیابان طبرسی، کوچه نوغان، نزدیک فلکه طبرسی قرار دارد. در گنبد خشتی (امام‌زاده محمد) مدفون میباشد، نسبت این امامزاده با هجده واسطه به «امام سجاد» (ع) می‌رسد. گنبد این آرامگاه از آجر میباشد و به همین علت، به آن گنبد خشتیمیگویند. سبک معماری آرامگاه به بناهای دوره صفویه شبیه میباشد.ین ب. این بقعه از نظر معماری مشتمل بر دو بخش مهم پیوسته‌است که شامل فضای زیر گنبد به صورت چهارشاه نشین و هشتی ورودی می‌باشد. بنا بر شواهد بنیان اولیه این بنا در دوره تیموری صورت گرفته و در عصر صفوی و قاجار نیز تکمیل و تزئین شده‌است.

گنبد سبز مشهد

گنبد سبز آرامگاه شیخ مؤمن استرآبادی مربوط به دوره صفویه است و در شهرستان مشهد، واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۳۷۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.بنای تاریخی گنبد سبز شهر مشهد، در خیابان آخوند خراسانی و در وسط میدانی به همین نام واقع شده است.
وجه تسمیه بنا گنبد مزین به کاشی کاری فیروزه‌ای متمایل به سبز آن می‌باشد. پلان گنبد سبز ۸ ضلعی و دارای ۴ ایوان است. علاوه بر ایوان و طاق نماها، کاشی کاری زیبای آن به بقعه جلوه خاص بخشیده است. گنبد سبز، مدفن شیخ محمد مؤمن عارف می‌باشد که احتمالاً در سال ۱۰۳۶ قمری بنیان و در سال‌های ۱۰۵۵ و ۱۰۵۸ تکمیل و تزئین شده است.
شرح زندگانی و کرامات شیخ محمد مؤمن مشهدی، در کتابی با عنوان «گنبد سبز مشهد» به قلم مهدی قربانی منتشر شده است. متن این کتاب به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی در یک جلد منتشر شده است و گفته شده است که می‌تواند مرجعی معتبر برای دانشجویان تاریخ و باستان‌شناسی برای کارهای پژوهشی و علمی باشد.

پیر پالاندوز مشهد

در ابتدای خیابان نواب صفوی در شمال فلکه حرم مطهر گنبدی به رنگ آبی و زرد واقع شده است . وارد که می شوی شکوه  را با تمام وجودت می بینی انگار ایستاد است تا فرا رسد روزی که باید برسد . سادگی مکان تو را به تسخیر خود می گیرد مقبر سادش دیگر جای خود دارد اما شکوه به داشتن خیلی چیز ها نیست پیر پالاندوز دانست و دروست انتخاب کرد او به جای دنیا  یار را انتخاب کرد خدا بر گزید و خدا هم شکوه را به او داد .مقبره یکى از عُرفاى شیعه مذهبِ « ذَهَبیه » به نام شیخ محمد المُقتدى کارندهى ( منسوب به قریه کارده مشهد ) مشهور به پیر پالاندوز، از زمره قدیمى ترین زیارتگاههاى عرفانى این شهر است. این بنا در حاشیه کوچه شور در اوایل پایین خیابان قرار داشته و پس از انقلاب اسلامى به مناسبت توسعه حریم حرم تخریب و مجدداً بازسازى شده است.

آرامگاه نادر (گنجینه باغ نادری) مشهد

آرامگاه نادر مشهد، در چهار راه شهدا ، میان باغ مصفایی “آرامگاه نادر” بنا شده است. این بنا توسط انجمن آثار ملی درسال ۱۳۳۸ هجری شمسی ساخته شد. مجسمه نادر در حالی که سوار بر اسبی است با تبرزینی در دست، در بالای آرامگاه نادر نصب گردیده است. این مجسمه توسط موسسه مجسمه‌سازی (Bruni) در ایتالیا ساخته شده است. در محوطه آرامگاه نادر کتابخانه‌ای عمومی به نام کتابخانه «علامه طباطبایی» قرار دارد.

خواجه‌ربیع مشهد

مقبره خواجه ربیع مربوط به دوره صفوی است و در مشهد، انتهای خیابان خواجه ربیع واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۴۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۱] این بنا به توصیه شیخ بهایی توسط شاه عباس صفوی در نیمه اول قرن هجری ساخته شده‌است.[۲]

نام خواجه ربیع در تاریخ ربیع بن خثیم است. او از طایفه بنی‌اسد و ساکن کوفه، از زمره زهّاد هشتگانه صدر اسلام و تابعین (کسانی که صحابهپیامبر را درک کرده‌اند) و همچنین از یاران و سرداران علی بن ابی طالب بوده‌است. وی از اصحاب پیغمیر اسلام و نیز از سرداران سپاه ۱۱ علی ابن ابی طالب بوده‌است. وی ضمن ارادت به علی ظاهراً از خویشان معاویة بن ابوسفیان هم بوده‌است، بنابراین در سال‌های پایانی خلافت علی ابن ابی طالب و بروز اختلاف میان او و معاویه، به قصد انزواء و دوری از نزاع طرفین عراق را به قصد ایران و خراسان ترک کرده‌است. او در سال‌های پایانی عمر ساکن شهر نوغان (مرکز ولایت توس در آن زمان) شده و بالاخره در سال ۶۳ ه‍.ق یا به روایتی دیگر در سال ۶۱ درگذشته و در یک فرسنگی شمال نوغان دفن گردیده‌است. مشهور است که علی بن موسی الرضا، هنگام سفر به خراسان در سال‌های ۲۰۰ تا ۲۰۳ ه‍.ق قبر خواجه را زیارت کرده‌است.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

گفت و گورا شروع کنید...
سلام! سوالی داشتید؟
ما معمولاً در چند دقیقه پاسخ میدهیم
instagram default popup image round
Follow Me
502k 100k 3 month ago
اشتراک گذاری
اسکرول به بالا