روستای ابیانه یکی از روستاهای تاریخی مرکزی ایران است که بافت و معماری بسیار قدیمی دارد. پوشش زیبای مردمان این خطه، خود یکی از جذابیت‌های این روستا است. برای آشنایی بیشتر با روستای ابیانه، با آراس سیر همراه شوید.
روستای تاریخی ابیانه با شهرت جهانی در حدود ۴۰ کلیومتر از ناحیه‌ی شمال‌غرب شهرستان نطنز و همچنین ۲۰ کیلومتر از قسمت غرب جاده نطنز کاشان و ۸۰ کیلومتر از بخش جنوب‌غرب شهر کاشان روی دیواره‌ی کوهی به نام کرکس قرار دارد. رودخانه‌ای به نام برزرود از بخش جنوب این روستا می‌گذرد. روستای ابیانه با آب و هوای معتدل و موقعیت طبیعی مساعد، بناهای تاریخی متنوع و فراوانی را در خود جای داده است. تور ابیانه از پرطرفدارترین تورها بین گردشگران ایرانی و خارجی است.
تاریخچه
در گویش محلی مردم این روستا به ابیانه، ویونا گفته می‌شود که متشکل از از دو قسمت وی (بید) و ویانه (بیدستان) است. در گذشته این روستا بیدستان بوده و با گذر زمان ویونا به اویانه و سپس به ابیانه تغییر یافته است.
باستان‌شناسان این روستا را متعلق به ۱۵۰۰ سال پیش می‌دانند. در دوران حکومت‌های سلجوقیان، قاجاریان، ساسانیان و صفویان عمارت‌های کهن موجود در این روستا بنا شده‌اند. در زمان حکومت صفویان هنگامی که شاهان صفوی برای ییلاق به نطنز میرفتند، بسیاری از نزدیکان آن‌ها و درباریان در ابیانه اقامت می‌کردند. سرشماری‌های صورت گرفته در سال ۱۳۶۰ حاکی از آن است که تعداد خانه‌های باقی مانده در این روستا ۵۰۰ عدد بوده و همه آن‌ها در قسمت شمال رودخانه برزرود بنا شده‌اند.
روستای ابیانه در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۰۸۹ ثبت ملی شده است.
معماری
خانه‌های این روستا از آجر و خشت ساخته شده و شامل اتاق‌هایی زیبا با پنجره‌های چوبی به شکل ارسی، ایوان و طارم‌های چوبی است. خاک رس در ساخت نمای خانه‌ها به کار برده شده که از معدنی در نزدیکی روستا تهیه می‌شده است. خانه غلام نادر شاه و خانه نایب حسین کاشانی ازخانه‌های قدیمی این دهکده هستند.
طبق نظر مهندسان و معماران روی دیواره‌ی کوه کرکرس دیگر نمی توان خانه‌ای ساخت. این عامل مردم روستا را واداشت تا برای ذخیره محصولات کشاورزی و دام‌های خود، داخل تپه‌هایی که نزدیک اتوبان وجود دارد، انبارهای غارمانند را درست کنند. این غارها در دل تپهها حفر شده‌اند و از بیرون تنها درهای کوتاه آن به چشم می‌خورد.
خانه‌های این روستای تاریخی تماما روی دامنه پر شیبی در شمال رودخانه برزرود قرار دارد، به‌طوری که حیاط خانه‌های بالا دست از پشت بام مسطح خانه‌های پایین دست به وجود آمده است و توسط هیچ دیواری محصور نمی‌شود. پس ابیانه در وهله اول، روستایی چند طبقه به نظر می‌آید که در بعضی موارد تا چهار طبقه آن را می‌توان مشاهده کرد.
آتشکده ابیانه
آتشکده ابیانه کهن‌ترین اثر تاریخی ابیانه است این آتشکده نمونه‌ای از معابد زردشتی است که در جوامع کوهستانی ساخته می‌شد.
مساجد ابیانه
یازده مسجد در روستای ابیانه ساخته شده که مسجد جامع ابیانه معروف به مسجد میان‌ده یکی از آن‌ها است. این مسجد شامل دو شبستان است که در ناحیه‌ی میان‌ده قرار دارد. شبستان قدیمی‌تر کف چوبی داشته و دارای دری است که به سوی کوچه باز می‌شود. محرابی چوبی که در قسمت جنوبی این شبستان قرار دارد از دیگر وسایل کهن این مسجد است و در حدود سال ۴۷۷ ه.ق و زمان حکومت سلجوقیان بنا شده است. تصاویری از گل و بوته و همچنین سوره‌ی یس با خط کوفی توسط استادان ماهر آن زمان حک شده است. از نظر برخی کارشناسان خط میخی روی این محراب به چشم می‌خورد. نقاشی‌هایی زیبا از قبیل گل و بوته درب‌های مسجد را کنده‌کاری کرده است.
مسجد برزله مسجد تاریخی دیگری است که فضایی زیبا داشته و از دوره ایلخانان برجای مانده است.
مساجد حاجتگاه و یسمان از دیگر مساجد تاریخی روستای ابیانه هستند.
زیارتگاه ابیانه
مرقد شاهزاده عیسی و شاهزاده یحیی و زیارتگاه هینزا که نام دیگر آن بی‌بی زبیده خاتون است، از زیارتگاه‌های ابیانه هستند.
آرامگاه امام‌زاده یحیی و امام‌زاده عیسی حوض زیبایی در حیاط خود دارد که با آب رودخانه‌ی دهکده پر می‌شود. در گنبد هشت ضلعی مقبره کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ به چشم می‌خورد. کتیبه‌هایی روی دیوار راهروهای متصل به مقبره وجود دارد که گویا به تازگی بازسازی شده‌اند. منبری چوبی در بخش جنوب ایوان آرامگاه تعبیه شده است. در سال ۱۳۸۶ توسط افراد روستای ابیانه این مقبره مرمت شد.
در مورد زیارتگاه هینزا باید گفت طبق اسناد موجود، بی‌بی زبیده خاتون دختر امام موسی کاظم (ع) است. گفته‌های مردم روستای ابیانه حاکی از آن است که عده‌ای به دنبال بی‌بی زبیده بودند و ایشان سراسیمه به این روستا رفته و مردم با محبت او را داخل اتاقی پنهان می‌کنند. سپس وی را در زمان مناسبی به روستایی به نام هنجن می‌برند. گویا سال‌ها بعد در این روستا، آرامگاهی مخصوص بی‌بی می‌سازند. به اعتقاد باستان شناسان مقبره‌ی هینزا در حقیقت محل عبور زبیده خاتون بوده و به اعتقاد برخی نیز در دوران آناهیتا ساخته شده است. مراسم بسیاری در این زیارتگاه اجرا می‌شود زیرا به اعتقاد مردم این مقبره مکانی برای حاجت دهی است.
قلعه‌های ابیانه
پال همونه یا تخت هامان، هرده و پاله سه قلعه معروف روستای ابیانه محسوب می‌شوند که به منظور عدم تجاوز دشمنان و غارتگران به داخل روستا ساخته شده بودند.
تخت هامان در جنوب‌غربی روستا متعلق به یوسمون و منطقه‌ی بالا بوده و ۲۰۰ سال قبل بنا شده است.
هرده در شمال‌شرق روستا مربوط به قسمت هرده است.
پاله که مختص بخش پل است، در شمال‌غرب روستا قرار دارد.
شغل مردم روستا
دامداری، باغداری و کشاورزی شغل بسیاری از مردم ابیانه بوده که به سبک‌های قدیمی مدیریت می‌شود. سیب زمینی، گندم، جو و میوه‌هایی مانند زردآلو، گلابی، سیب و گردو از محصولات کشاورزی روستا است.
قالی‌بافی از دیگر شغل‌های مردم روستای ابیانه است. استقبال فراوان مردم این روستا باعث ساخته شدن حدود ۳۰ کارگاه مخصوص بافتن قالی شده است.
گیوه‌بافی نیز در گذشته در میان زنان رواج داشته که با گذشت زمان این هنر از بین رفته است.
زبان و پوشش مردم
مردم ابیانه به زبان فارسی با لهجه خاص ابیانهای صحبت می‌کنند که با لهجههای دیگرمناطق تفاوت اساسی دارد.
مردم این دیار لباس سنتی می‌پوشند و در حفظ آن تاکید و تعصب دارند. زنان روستا پیراهن‌های بلندی از پارچه‌های گلدار و رنگارنگ برای خود می‌دوزند و استفاده می‌کنند. چارقد‌های سفید رنگ از دیگر پوشش زنان است. مردان نیز شلوار گشاد و درازی از پارچه سیاه می‌پوشند.
تور ابیانه شما را به تماشای این روستای زیبا و تاریخی دعوت می‌کند.
برای رزرو تور می‌توانید هم به‌صورت حضوری و هم از طریق واتساپ، کانال تلگرامی و صفحه اینستاگرام ما به آدرس @arasseir مراجعه کنید.
