مشهد شهری قدیمی است که از دیرباز مورد توجه تعداد زیادی از گردشگران قرار گرفته است و در این میان صنایع دستی مشهد از جمله مواردی هستند که گردشگران به انها علاقه نشان میدهند.در این مظلب به معرفی صنایع دستی مشهد را مطالعه میکنیم.
پوستیندوزی
در مشهد از اهمیت و جایگاه ویژهای برخوردار است. بنا بر شواهد فن پرورش و نمک زدن، تراش و خورش دادن و آماده کردن پوست برای جلیقه، پوستین و زیرانداز، دارای سابقه هزارساله و یا بیشتر است. پیشازاین بسیاری از پوستیندوزها در محله نوغان در مشهد زندگی میکردند و اصلیت آنها هم کابلی بود و به مشهد مهاجرت کرده بودند. شیوه کار آنان بهاینترتیب آغاز میشد، ابتدا پوست تازه گوسفندان پرپشم را به دباغخانه میبرند، پشت پوستها را با نمک و آرد جو آش میدادند، کارد میکشیدند، رنگ میزند و در آفتابپهن میکند تا بهصورت چرم نرم و زردرنگی درآیند، آنگاه آن را اصلاحکرده و مثل خیاطها برای تهیه انواع پوستین آن را برش میدادند و با سوزن به هم میدوختند.
قالیبافی
به دلیل وجود پربرکت امام رضا (ع) در شهر مشهد، بسیاری از قالیبافها از مناطق مختلف به این شهر آمدهاند. امروزه بسیاری از موزههای دنیا، قالیهای مشهد بافتهشده از عصر صفوی را در گنجینه خوددارند. موزه فرش آستان مقدس رضوی یکی از زیباترین موزههای این شهر است که ارزش دیدن دارد.
گلیمبافی
پیشینه این هنر به دوران تاریخی و قبل از اسلام میرسد اما در طول دوران اسلامی ذوق و سلیقه کویرنشینان، روستاییان و بومیان موجب بروز خلاقیتهای هنری و شکوفایی آن با الهام از طبیعت پیرامون بود که امروزه زنان روستایی اوقاتی از زندگی روزمره خود را به بافت گلیم اختصاص میدهند. گلیمها دارای نقوش متنوع حیوانی و طراحهای هنری است که از انواع آن میتوان به گلیم سوماک و گلیم سوزنی اشاره کرد.
هر کاره تراشی
دیگها و ظروف سنگی که در اصطلاح عامه مردم مشهد «هر کاره» نامیده میشود که از سالهای پیش از مهمترین سوغات مخصوص مشهد به شمار میآید. از ویژگیهای این سنگ که نوعی سرپانتین است و نرم و مقاوم بودن آن در برابر آتش است گه به دلیل طبخ ملایم، غذا را لذیذ میکند. توس و بازارچههای کوه سنگی محلی مناسب برای خرید دیگهای هر کاره مرغوب است.
سماورسازی
سماور واژه روسی به معنی خودجوش است. این وسیله در عصر صفوی وارد قهوهخانههای ایران شد و در آغاز از سماور برای تهیه قهوه استفاده میکردند ولی بعدها برای تهیه چای بهکاربرده شد.
برای اولین بار سماور در دوره سلطنت شاهرخ نوه نادرشاه افشار از روسیه وارد ایران شد و تا دوره قاجار نیز وارداتی بود. امروزه صنعت سماورسازی به یکی از مهمترین مصنوعات دستی مشهد شناختهشده است. گاها دیده میشود که سماورها با نقش و نگارها آراستهشده است و با ورشو آبکاری میشود.
آینهکاری
آینه برای نخستین بار در تزئین بنای دیوانخانه شاهتهماسب صفوی در قزوین به کار گرفتهشده و یکی از آرایههای معماری دوره اسلامی به شمار میرود. آینهکاری ازجمله هنرهایی است که به دلیل مذهبی بودن شهر مشهد و وجود اماکن متبرکه در این منطقه رواج دارد.
ارغوان بافی
از به هم تنیده شدن تاروپود ترکههای نازک حاصل از درختچههای ارغوان هنری سنتی و بومی ایجاد میشود که به ارغوان بافی معروف است. این هنر دستی با ترکههای ارغوان، گاهی طبیعی و خودرو از درههای منطقه مایان طرقبه انجام میشود. برداشت ترکههای ارغوان معمولاً در اواسط بهار آغاز و تا اواخر پاییز ادامه دارد. پس از جمعآوری ترکهها آنها را در محیطی خیس و نمدار میخوابانند و آماده کار میکنند و با بافتن ترکههای ارغوان به هم، سبدها و اقلام تزئینی تولید میکنند.
تولیدات نمدی
نمد که جنسی از پشم گوسفند است، از دیگر صنایع دستی مشهد است. نمد دارای خواص درمانی بسیاریست و در میان افرادی که به روماتیسم و استخوان درد مبتلا هستند از محبوبیت خاصی برخوردار است. در طول سفر به مشهد به هنگام گشت و گذار در امکان دیدمی مشهد حتما فروشگاه های صنایع دستی مشهد را خواهید دید. در این فروشگاه ها می توانیید لباس ها، قالیچه و یا حتی تشک نمدی تهیه کنید.
درست کردن محصولات نمدی بسیار سخت و طاقت فرساست : پشم را بعد از تمیز کردن و رنگرزی، حلاجی می کنند، سپس پشم آماده رفتن به مرحله نمد مال است، در این مرحله به کمک دست و پا نمد را روی زمین می غلطانند که این مرحله و در حین کار کف و صابون هم اضافه می کنند. در نهایت پشم بصورت نمد در می آید.
تابلوهای نفیس نقره
یکی از سوغاتیها و صنایع دستی نفیس و زیبای مشهد، که مردم به جهت تبرک به دوستان خود هدیه میدهند، تابلوهای نفیس نقره است که در اندازههای مختلف ساخته و عرضه میشود.