کوه های رنگی آلا داغ لار در استان آذربایجان شرقی واقع است. این منطقه که در شمال بزرگراه زنجان-تبریز قبل از شهرستان میانه در 25 کیلومتری شمال شرقی شهرستان تبریز واقع شده است متعلق به سازندهای Upper red یا قرمز بالایی زمین هستند که در اکثر نقاط ایران مرکزی ( تقسیم بندی زمین شناسی) بر روی توف های ائوشن قرار میگیرند و رنگ قرمز آنها حاکی از شرایط اکسیدان و وفور اکسیژن به منظور ترکیب با اکسیژن است. وجود رنگهایی همچون قرمز، زرد، سفید و نارنجی در بافت این ارتفاعات مناظر بدیعی ایجاد کرده است. در نزدیکی این کوهها چندین روستا قرار دارد که در بین کوههای رنگی قرار گرفته اند. خاک به کار رفته در کاهگلی که برای ساختن خانه در این روستاها استفاده می شود قرمز رنگ است. این کوه ها به سبب رنگی بودن شان به ویژه رنگ مسی و زرد در شرایط نور مناسب و هوای گرم سوژه مناسبی برای عکاسی طبیعت به شمار می رود.
سازند قرمز بالايى، بيشتر از نوع ماسهسنگ، مارن، کنگلومرا و تبخيرىهاست که در شرايط مولاسى تشکيل شده و فرونشينى تدريجى بستر، ضخامت آن را به شدت افزايش داده است. با وجود شرايط يکسان رسوبى، سنگشناسى اين سازند تغييرات زيادى دارد، به گونهاى که همارزى دقيق رخنمونها دشوار است و هيچ برشى نمىتواند الگوى اين سازند باشد. يکى از ويژگىهاى سازند قرمز بالايى سيماى ظاهرى آن است که به جز حاشيه ارتفاعات، به طور عموم نواحى کمارتفاع دشت گونه را زير پوشش دارد. گسترههاى وسيعى از فرونشستهاى زمينساختى جوان مانندکوير بزرگ، فرونشست ميانه – زنجان، گودى قم – ساوه، گودال بلورد – بافت – سيرجان با نهشتههاى اين سازند پُر شدهاند. در اين گونه نواحى، بسيارى از تپه ماهورهاى سُرخرنگى که با رسوبات تبخيرى آغشتهاند، جزو سازند قرمز بالايى هستند.
سازند قرمز بالايى در شرايط رسوبى يکسان انباشته نشده است. موج نقشهاى جريانى موجود در ماسهسنگها، تهنشست آنها را در آب تأييد مىکند. از سوى ديگر، تنه درختان فسيل شده، اثر قطرههاى باران، ترکهاى گلى فسيل شده، نشانگر وجود حوضههاى رسوبى خشکى در زمان تهنشست سازند سُرخ بالايى است. در يک نگاه کلى، خروج گسترده زمين در ميوسن ميانى موجب افزايش آهنگ فرسايش و آزاد شدن حجم زيادى از فرآوردههاى تخريبى شده که به شکل رسوبات آبرفتى در مخروطافکنهها و يا رسوبات تبخيرى – تخريبى ريزدانه در حوضههاى کولابى نهشته شدهاند. بدينسان، سازند قرمز بالايى دو رخساره متفاوت دارد. يکى رخساره تخريبى که در حاشيه حوضه قرار داشته و ديگرى رخساره کولابى که در داخل حوضه و دور از منشأ بوده است. رخسارههاى کولابى اين سازند در کوير بزرگ گسترش وسيعى دارد. حوضههاى کوچکتر کولابى نيز در جنوب ميانه و اطراف کبودرآهنگ (شمال همدان) وجود داشتهاند.
برخلاف اثرات سوء زيستمحيطى، داشتن نهشتههاى اقتصادى يکى از ويژگىهاى بارز سازند قرمز بالايى است. نهشتههاى گچ و نمک اين سازند در بسيارى نقاط کاربرد صنعتى و خوراکى دارند. در منطقه ميانه، رديفهاى اين سازند حجمهاى زياد ژيپس و نمک پتاسدار دارد که در حدود 50 متر ضخامت دارد. افزون بر کلريدسديم و کلريدپتاسيم (سيلويت) سُرخرنگ، کارناليت و سولفات جديدى از کلسيم، منيزيم و پتاسيم به نام «مامانيت» (اقتباس شده از نام روستاى مامان ميانه) گزارش شده است (لادام، 1942) اين سولفات در حقيقت يک گرهک چند نمکى است که در قاعده نمک ديده مىشود. درگنبدهاى نمکى ايلجاق، ميزان پتاس اکتشاف شده حدود دو ميليون تن برآورد شده است.
منبع: سایت سیری در ایران
