جلفا شهرستانی مرزی در شمال استان آذربایجان شرقی است؛ و در لغت به معنی بافنده است. این شهر در قدیم مرکز پرورش کرم ابریشم بوده و مردم آن در تولید ابریشم و پارچه های حریر تخصص داشتند.
بعضی ویژگیها هم چون قرار گرفتن شهرستان جلفا، در حاشیهٔ رود ارس، قرار گرفتن جلفا در مرز ایران با جمهوری آذربایجان و ارمنستان و قرار گرفتن جلفا، در یک منطقهٔ تجاری، جلفا را به یکی از قطبهای مهم تجاری جمهوری اسلامی ایران تبدیل کردهاست…
پل ضیاءالملک نخجوانی:
پل ضياءالملك در طرف ايران و درست لب ارس و بغل پاسگاه انتظامي ، مرزي عباسي هنوز هم استوار و مقاوم در برابر اين همه ناملايمات و نامهرباني هاي طبيعت و انسان هاي بي ملاحظه و بي عاطفه ايستاده است با اينكه مخروبه و در و ديوار و سقف آن فرو ريخته ، ولي ديوار بلند و ستون مانند آن ، با همه زيبايي هنر و دقت و مهارت به كار رفته اش سر به آسمان ساييده و به خود مي بالد و تاريكي هاي حاكم بر چهره تمدن محيرالعقول گذشتگان را مي زدايد.
مجموعه كردشت:
اين مجموعه شامل هشت بناي تاريخي اعم از حمام بزرگ، عمارت، حمام كوچك، مسجد غريب، ديوانخانه، يخچال، قلعه عباس ميرزا و ساخلو ( پادگان نظامي ) مي باشد.
حمام كردشت: اين حمام يكي از زيباترين حمام هاي آذربايجان است كه با معماري اصيل سنتي در روستاي كردشت از توابع جلفا و در كنار رود ارس قرار دارد . اين حمام در ميان باغ بزرگي ساخته شده ، داراي يك هشتي به صورت هشت ضلعي به ابعاد 3.5 در 3.5 و به ارتفاع 4.3 متر است كه يكي از اضلاع ، درب ورودي و يكي ديگر راه ورود به رختكن يا سربينه است .
قلعه کردشت
کی از قلعه های تاریخی آذربایجان در روستای کردشت در ساحل رود ارس بنا شده است، ولی به لحاظ ارزش و اهمیت نظامی و تاریخی به دوران حکومت عباس میرزای قاجار نائب السلطنه فتحعلی شاه در آذربایجان بیشتر مورد توجه بوده است.
آبشار آسياب خرابه:
آسياب خرابه يا خَرابا دَييرمان يكي از زيباترين مناظر ديدني آذربايجان شرقي است ، قبلا در اين محل چند باب آسياب آبي وجود داشت كه با استفاده از اين آبشار كار مي كردند اما در حال حاظر خرابه اي بيش از آن باقي نمانده است به همين دليل به نام آسياب خرابه معروف شده است .
اين تفرجگاه دلگشا در حدود 27 كيلومتري علمدار گرگر (هادي شهر) قرار دارد كه در نوار مرزي ايران و جمهوري آذربايجان در 5 كيلومتري روستاي منجن آباد در حاشيه رود ارس در يك جاده فرعي در درّه اي با صفا واقع شده است .
آب اين چشمه زيبا و زلال از كوه كيامكي ، يكي از كوه هاي بلند منطقه ديزمار غربي ارسباران وشهرستان مرند و بخش زنوز سرچشمه مي گيرد ، در مظهر چشمه درختان انجير بسيار روييده است و آب پس از آبشار زيبا كه شايد در ايران كم نظير باشد به صورت يك رشته جويبار به هم پيوسته به سمت درّه جريان مي يابد.
کلیسای سنت استپانوس:
کلیسای سنت استپانوس، یا کلیسای استفانوس مقدس دومین کلیسای مهم ارامنه ایران است که از نظر اهمیت بعد از قره کلیسا قرار میگیرد. این کلیسا در استان آذربایجان شرقی در ۱۷ کیلومتری غرب شهر جلفا و در فاصله ۳ کیلومتری کرانه جنوبی رودخانه ارس در محلی به نام قزل وانک (صومعه سرخ) واقع شده است.
این کلیسا در سده نهم میلادی ساخته شدهاست ولی به علت زلزله دچار آسیبهای جدی شده بود که در دوران صفویه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. این اثر در تاریخ ۱۵ اسفند ۱۳۴۱ با شمارهٔ ثبت ۴۲۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.
این کلیسا مورد احترام تمام مسیحیان و تقریبا تمامی ادیان است اما در واقع به شاخه مسیحیان گریگوری (پیروان گریگور روشنگر) که ساکن ارمنستان هستند تعلق دارد. در یک روز از سال هزاران نفر از ارمنیان در این نقطه گردهم میآیند تا ضمن زیارت، مراسم و مناسک خاص خود را بهجای آورند.
سنت استپانوس برگرفته شده از نام استپانوس ( یا همان استفان در زبان ارمنی) شهید اول راه مسیحیت است و در اغلب کشورهای جهان کلیساهای متعددی با همین نام وجود دارد. همچنین به دلیل متروکه بودن محل، به خارابا کلیسا نیز شهرت دارد.